Wożuczyn i okolice
Historia, kultura, ciekawostki.

Dzieje parafii Wożuczyn

Tekst opublikowany w kalendarzu z Wożuczynem na 2015 r. 

Barbara Typek

Dzieje parafii Wożuczyn

Parafia wożuczyńska jest jedną z najstarszych w okolicy. Pierwsza udokumentowana wzmianka o jej istnieniu pochodzi z 25 II 1409 r. Wówczas stał tu drewniany kościół, w którym rektorem był ksiądz Piotr. Kościół ten został uposażony w 1415 r. przez Jana Wożuczyńskiego. Od początku swego istnienia, aż do 1772 r. parafia Wożuczyn należała do diecezji chełmskiej, dekanatu grabowieckiego. W 1531 r. do parafii należało 6 wsi: Wożuczyn, Siemierz, Siemnice, Michalów, Zwiartówek, Zubowice. W 1595 r. pierwszy wożuczyński kościół spalili Tatarzy. W 1595 r. w jego miejsce powstał nowy, drewniany z fundacji Jakuba Wożuczyńskiego. W 1604 r. w parafii odbyła się wizytacja biskupa Jerzego Zamoyskiego. W tym czasie należały do niej wsie: Wożuczyn, Siemierz, Zwiartów Wielki, Zwiartów Mały, Czartowek (późniejszy Czartowczyk), Siemnice, Michalów, Brzozowa Wola, a przy kościele istniał cmentarz. Przez cały XVII w., w parafii odbyły się cztery wizytacje biskupie. W 1632 r. Grzegorz Wożuczyński powiększył uposażenie kościoła. W 1648 r. kościół spłonął za sprawą najazdu Kozaków Chmielnickiego. Po 1648 r. wystawiono nowy, drewniany z murowanym prezbiterium, z fundacji Jacka Wożuczyńskiego. Nieremontowany kościół popadł w ruinę. W 1684 r. postawiono kolejny drewniany z zachowaniem części murowanej (prezbiterium), staraniem Jerzego Łęskiego. Kościół konsekrował biskup Jan Konstanty Wożuczyński, który ufundował również ołtarz główny z hebanowego drewna, z obrazem Najświętszej Marii Panny (zachowany do dziś). Świątynia ta posiadała 6 wieżyczek oraz dwie kaplice: św. Anny i św. Antoniego z obrazem słynącym cudami. Obok kościoła znajdowały się drewniane: plebania, budynki gospodarcze oraz dom i ogród organisty. W 1727 r. r. kościół nie był jeszcze w całości poświęcony. Wówczas jego opiekunem był Stanisław Wielhorski, dziedzic dóbr Wożuczyn i Siemierz.  Kościół ten uległ prawie całkowitej ruinie, być może wskutek pożaru. W roku 1742 Szkot Wilhelm Mier rozpoczął budowę nowej murowanej świątyni, istniejącej do dziś, którą w 1750 r. biskup chełmski Eustachy Szembek poświęcił pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Do 1875 r. teren parafii zamieszkiwali również grekokatolicy, a następnie prawosławni. Na pocz. XIX w. powstała murowana plebania (nie zachowana). Inne budynki: np. dom organisty były drewniane, kryte słomą. Od 1832 do 1868 r. w parafii nie było wikariusza. Od XVIII w. przy kościele istniał szpital dla ubogich, który funkcjonował jeszcze w wieku XIX pod nazwą przytułku dla starców. W 1782 r., parafia weszła w granice biskupstwa przemyskiego, dekanat tyszowiecki, zaś w 1790 r. do diecezji chełmsko – lubelskiej. W XVIII w. odbyło się 10 poświadczonych wizytacji w parafii. W 1800 r. kolatorem kościoła został nowy właściciel wsi - Jan Kraczewski. Wówczas do parafii włączono nowopowstałe wsie: Kraczew i Kozią Wolę. Pomiędzy 1804 r. a 1834 cmentarz przeniesiono poza wieś (obecny cmentarz). W 1805 r. Wożuczyn wszedł w skład diecezji lubelskiej, dekanat tyszowiecki, a od 2 poł. XIX w. do dekanatu tomaszowskiego. W lutym 1844 r. w wyniku pożaru spaliło się pięć budynków przy plebanii. Kościół wymagał remontu. W 1896 r. przy kościele działał chór dzieci włościańskich (34 dzieci).Po 1900 r. (około 1903 r.), wybudowano cementowe schody do kościoła, a cmentarz przykościelny otoczono murem z 4 kapliczkami na narożach. Teren wokół kościoła wyrównano ziemią i posadzono drzewa. Dach pokryto dachówką. W 1905 r. wybudowano nową murowaną plebanię (istniejącą), a w 1930 r. drewnianą organistówkę (stoi do dziś). 4.06.1905 r. parafię odwiedził biskup lubelski Franciszek Jaczewski. Od 15.07.1943 r. do 22.07.1944 r. kościół służył Niemcom jako magazyn zbożowy, a nabożeństwa odprawiane były w kaplicy urządzonej w stodole w Kolonii Zwiartówek, u Gałana. Kościół otwarto i poświęcono 6.08.1944 r. Nie uległ on poważniejszym uszkodzeniom. W 1948 r. parafię wizytował biskup lubelski Stefan Wyszyński. Kościół remontowany w: 1850 (ołtarz w kaplicy Pana Jezusa);1864 r.(dach);1868 – 70(dach, fundamenty, tynki); 1940 (ołtarz główny); 1949 r.(tynki); 1956 (posadzka, dach);1979 (posadzka, malowanie, usunięto kratę pod chórem);1984 – 85(elewacje, dach);2000 r.(kostka brukowa); 2005 - 2006 (organy);2009 r.(schody),plebania, otoczenie). Od 1992 r. parafia Wożuczyn należy do diecezji zamojsko-lubaczowskiej, dekanat Tomaszów-Północ. W jej skład wchodzą: Czartowczyk, Kozia Wola, Kraczew, Michalów, Siemierz, Siemnice, Sosnowa Dębowa, Wożuczyn Cukrownia, Źwiartówek. Posiada kościoły filialne w Siemierzu, Siemnicach i Kraczewie.

            Kościół p.w. Nawiedzenia NMP w Wożuczynie jest kościołem późnobarokowym, wpisanym w Rejestr Zabytków. We wnętrzu zachowało się 6 ołtarzy z obrazami z XVII/XVIII w.(z poprzedniego kościoła). W ołtarzu głównym rokokowe rzeźby: św. Anny, św. Katarzyny, św. Piotra i św. Pawła, pochodzące sprzed 1750 r., dzieło rzeźbiarzy lwowskich. Również z XVII/XVIII w. pochodzą: drewniana chrzcielnica, ambona, tabernakulum oraz część paramentów liturgicznych: monstrancja, puszka, 2 kielichy, relikwiarz Drzewa Krzyża Świętego. Ponadto na uwagę zasługują: prospekt organowy z XX w., z sygnaturą T.W. 1902, dzieło Jana Śliwińskiego ze Lwowa; obrazy stacji drogi krzyżowej z XIX w.; zegar i fotel z XIX w. (fotel z dworu w Celestynowie); epitafium Mierów (po 1790); epitafia zmarłych Wydżgów i Wapińskich, pochowanych w krypcie kościoła,; tablica pamiątkowa z 1959 r. na zewnątrz (na wschodniej ścianie kościoła) ku czci 48 parafian pomordowanych przez Niemców podczas II wojny; zegar słoneczny z 1808 r., z fundacji ks. dr Jana Boryskiego (na zewnątrz, na południowej ścianie zakrystii); współczesne obrazy, m.in. portret ks. Błażeja Nowosada, ławki, konfesjonały, dywany, proporce oraz sprzęty procesyjne. Na cmentarzu przykościelnym krzyże misyjne oraz zniszczony nagrobek Ilji Urban z Franczewskich zmarłej tragicznie w czasie I wojny, w wieku 18 lat.  Obok plebanii budynek gospodarczy z mieszkaniem wikariusza z lat 70.

 

 

 

Ta strona internetowa została utworzona bezpłatnie pod adresem Stronygratis.pl. Czy chcesz też mieć własną stronę internetową?
Darmowa rejestracja